ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା ଆପାତକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ସଂପର୍କିତ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ

ଭୁବନେଶ୍ୱର ତା-୦୨ .୧୧ .୨୦୨୩  

ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା  ଆପାତକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ( ଇମର୍ଜେନ୍ସି ଆକ୍ସନ ପ୍ଲାନ)  ସଂପର୍କିତ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ବୈଠକ ମଙ୍ଗଳବାର ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ଶ୍ରୀ ପ୍ରଦୀପ କୁମାର ଜେନାଙ୍କ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତାରେ  ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି । ଜଳ ସମ୍ପଦ ବିଭାଗ ତରଫରୁ ଲୋକ ସେବା ଭବନରେ ଆହୂତ ଏହି ବୈଠକରେ ଉନ୍ନୟନ କମିଶନର ତଥା ଅତିରିକ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ଶ୍ରୀମତୀ ଅନୁ ଗର୍ଗ, ରାଜସ୍ୱ ଓ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ  ପରିଚାଳନା ବିଭାଗ ଅତିରିକ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ତଥା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ରିଲିଫ କମିଶନର ଶ୍ରୀ ସତ୍ୟବ୍ରତ ସାହୁ, ଓସଡମାର ପରିଚାଳନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଶ୍ରୀ ଜ୍ଞାନ  ଦାସଙ୍କ ସମେତ ଜଳ ସଂପଦ ବିଭାଗର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଯନ୍ତ୍ରୀ , ମୁଖ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରୀ, ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା ଓ  ଅନ୍ୟ ଯନ୍ତ୍ରୀମାନେ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ ।  ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲାରୁ ଜିଲ୍ଲାପାଳମାନେ ଆଭାସୀ ମାଧ୍ୟମରେ ବୈଠକରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ ।  

ବୈଠକରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ,  ଗତ ୧୦ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୩ରେ ବଡ ଧରଣର ବନ୍ୟା ଯୋଗୁଁ ଲିବିଆ ଦେଶର ଡେର୍ନା ସହରରେ ଅଲ-ବିଲାଦ ଡ୍ୟାମ୍ ଏବଂ ଅବୁ ମନସୁର  ନାମକ ଭଳି ଦୁଇଟି ଡ୍ୟାମ୍ ଭୁଶୁଡ଼ି ପଡ଼ିଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ୫ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ପ୍ରାଣ ହରାଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୦,୦୦୦ରୁ ଅଧିକ ନିଖୋଜ ହୋଇଥିଲେ ।  ସେହିପରି ୨୦୨୩ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୪ ତାରିଖରେ  ଅସ୍ୱାଭାବିକ ବାଦଲ ଫଟା ଲଗାଣ ବର୍ଷା ଯୋଗୁଁ ସାଉଥ୍ ଲୋନାକ୍ ଗ୍ଲାସିୟାଲ ହ୍ରଦ (ଜିଏଲ୍ଓଏଫ୍)ରେ  ହଠାତ୍ ଫାଟିବା ଫଳରେ ତିସ୍ତା ନଦୀର ଜଳସ୍ତର ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଫଳରେ  ସିକିମର ଚୁଙ୍ଗଥାଙ୍ଗ ନଦୀବନ୍ଧ ବିଫଳ ହୋଇଥିଲା । ଏଥି ଯୋଗୁଁ ରାଜ୍ୟରେ ୧୩ଟି ପୋଲ ଭାସିଯିବା ସହ  ନିଖୋଜ ୨୩ ସେନା ଯବାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୭ ମୃତ ଓ  ଜଣେ ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିଲେ ।  ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ଯୋଗୁଁ ୨୨ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ, ୨୪୧୧ ଜଣଙ୍କୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କରାଯାଇ ରିଲିଫ ଶିବିରରେ ରଖାଯାଇଥିଲା ।

        ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଓଡିଶାରେ ଥିବା ହୀରାକୁଦ ସମେତ ବିଭିନ୍ନ ଜଳ ଭଣ୍ଡାରର ନଦୀବନ୍ଧ (ଡ୍ୟାମ) ଗୁଡିକର ସ୍ଥିତି ଓ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ଉପରୋକ୍ତ ଘଟଣା ଭଳି ବନ୍ୟା, ଭୂକମ୍ପ ବା କୌଣସି ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଅପ୍ରତ୍ୟାଶିତ ପ୍ରାକୃତିକ ଦୁର୍ବିପାକରେ ଡ୍ୟାମ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପଡିଲେ  ଆମର ପ୍ରସ୍ତୁତି କିପରି ରହିବ,ସେ ସଂପର୍କରେ ବୈଠକରେ ବ୍ୟାପକ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା ।  

ସୂଚନା ଯୋଗ୍ୟ ଯେ, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଡ୍ୟାମର ତଦାରଖ, ଯାଞ୍ଚ, ପରିଚାଳନା,  ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଏବଂ ଏହାର ସୁରକ୍ଷିତ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ଏହା ସହିତ ଜଡିତ କିମ୍ବା ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ବିଷୟଗୁଡିକ ପାଇଁ ସଂସ୍ଥାଗତ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପରିଚାଳନା  ନିମନ୍ତେ ୧୩.୧୨.୨୦୨୧ ରେ ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା ଆଇନ୍-୨୦୨୧ ପ୍ରଣୟନ କରାଯାଇଥିଲା ।  କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରରେ ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା ପାଇଁ ୪ସ୍ତରୀୟ ତଦାରଖ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଛି । କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ତରରେ ଜାତୀୟ ବନ୍ଧ ସୁରକ୍ଷା କମିଟି( ଏନସିଡିଏସ) ଓ ଜାତୀୟ ବନ୍ଧ ସୁରକ୍ଷା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ( ଏନଡିଏସ୍ଏ) ରହିଥିବା ବେଳେ ରାଜ୍ୟସ୍ତରରେ ରାଜ୍ୟ ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା କମିଟି(ଏସସିଡିଏସ) ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା ସଂସ୍ଥା( ଏସଡିଏସଓ) ରହିଛି ।

ଏସସିଡିଏସଓ ପ୍ରାକ୍ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୌସୁମୀ ନିରୀକ୍ଷଣ ବିବରଣୀ ପ୍ରସ୍ତୁତି, ଚିହ୍ନଟକୃତ ଡ୍ୟାମଗୁଡିକର   ବାର୍ଷିକ ସ୍ଥିତି, ବିସ୍ତୃତ ବନ୍ଧ ସୁରକ୍ଷା ମୂଲ୍ୟାୟନ, ଜଳସ୍ତରର ସମୀକ୍ଷା, ଜଳର ସ୍ଥିତି, ଆପାତକାଳୀନ ଯୋଜନା, ପରିଚାଳନା ଆଦି ସଂପର୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ୧୯୯୧ ମସିହାରୁ ଗଠିତ ଏସଡିଏସ୍ଓ ଡ୍ୟାମ୍ ଗୁଡ଼ିକର ସୁରକ୍ଷା ଓ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଉପରେ ନିରନ୍ତର ତଦାରଖ ଓ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରୁଛି । ଏଭଳି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଦାୟିତ୍ୱ ସହକାରେ ନିର୍ବାହ କରୁଥିବାରୁ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାଙ୍କ ଓଡ଼ିଶାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରିଛି ।

ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ଓଡ଼ିଶା ଅନ୍ୟତମ ଅଗ୍ରଣୀ ରାଜ୍ୟ, ଯିଏ ରାଜ୍ୟର  ୨୧୦ଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଡ୍ୟାମର ପ୍ରାକ୍ , ବନ୍ୟା ସମୟ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ମୌସୁମୀ  ଯାଞ୍ଚ କରି ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା ଉପରେ ବାର୍ଷିକ ରିପୋର୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଦେଶର  ଅଗ୍ରଣୀ ରାଜ୍ୟ ଭାବରେ ବିଧାନସଭାରେ ତଥ୍ୟ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଆସୁଛି । ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଜିଲ୍ଲାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର  ୪୦୬୪  ଟି ଡ୍ୟାମ ରହିଥିବା ବେଳେ ସେଥିରୁ ଚିହ୍ନଟକୃତ ୨୧୦ ଟି ବୃହତ ବନ୍ଧ ନିରାପତ୍ତା  ଆକ୍ସନ ପ୍ଲାନରେ ରହିଛି ।

          ଏସଡିଏସଓ ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ପାଣ୍ଠିପ୍ରାପ୍ତ ଡ୍ରିପ୍ -୧ରେ ୨୬ଟି ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଡ୍ୟାମର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ କରୁଛି ଏବଂ ଡ୍ରିପ୍ - ୨ ଅଧୀନରେ ଆଉ ୧୩ଟି ଡ୍ୟାମର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଛି  । ସିଡବ୍ଲ୍ୟୁସିର ପରାମର୍ଶକ୍ରମେ ଜରୁରୀକାଳୀନ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା  ଏବଂ  ପରିଚାଳନା  ମାନୁଆଲରେ  ୨୬ଟି ଉତ୍ତମ  ଦସ୍ତାବିଜ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ଯାହାକୁ  ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବ୍ୟାପକ ପ୍ରଶଂସା କରାଯାଇଛି । ଏଥି ସହିତ  ଦେଶରେ ଡ୍ୟାମଗୁଡିକରେ ରହିଥିବା  ଥିବା ବଡ଼ ଧରଣର ଅଭାବକୁ ତୁରନ୍ତ ଦୂରକରି ବନ୍ଧ ପରିଚାଳନାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା  ରାଜ୍ୟ ସରକାର  ବଜେଟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ରଖୁଛନ୍ତି ।

ଇଏପି ହେଉଛି  ଓଡିଶା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଏକ ଲିଖିତ ଦସ୍ତାବିଜ,  ଯାହା ଏହିଭଳି  ବିପର୍ଯ୍ୟୟର  ଜରୁରୀକାଳୀନ ପ୍ରସ୍ତୁତିକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଏଥିରେ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜଳମଗ୍ନ ହେବାକୁ ଥିବା ଅଞ୍ଚଳ ଓ ପ୍ରଭାବିତ ହେବାକୁ ଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟାକୁ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି । ଧନଜୀବନ କ୍ଷୟକ୍ଷତିକୁ  କମ୍ କରିବା ପାଇଁ ଯେକୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଡ୍ୟାମ ସହିତ ଜଳ ସଂପଦ ବିଭାଗ ଏବଂ ସଂପୃକ୍ତ ବିଭିନ୍ନ  ଏଜେନ୍ସି ଦ୍ୱାରା ଅନୁସରଣ କରାଯାଉଥିବା ବିଭିନ୍ନ ପଦକ୍ଷେପ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରାଯାଇଛି । ଇଏପିର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କର କି କି ପଦକ୍ଷେପ ଓ ଭୂମିକା ରହିବ, ସେ ସଂପର୍କରେ ନିଶ୍ଚିତ କରୁଛି ।  ବନ୍ୟା, ଭୀଷଣ ଝଡ଼ ବାତ୍ୟା, ଭୂକମ୍ପ, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ଅଦୃଷ୍ଟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟରେ କଣ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯିବ, ଏହି ଆକ୍ସନ ପ୍ଲାନର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ।

ବନ୍ଧ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ୱରେ ରହିଥିବା ଯନ୍ତ୍ରୀ,  ଜାତୀୟ ଓ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ସଂସ୍ଥା, ଭାରତୀୟ ପାଣିପାଗ ବିଭାଗ, କେନ୍ଦ୍ର ଓ ରାଜ୍ୟ ତଦାରଖ ସଂସ୍ଥା, ରାଜ୍ୟ  ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ, ଜିଲ୍ଲା ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ  ଓ ରିଲିଫ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିୟୋଜିତ ରହୁଥିବା କର୍ମଚାରୀ ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ପ୍ରତିନିଧିମାନଙ୍କର ଏଥିରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ରହିଛି  ।  ହଠାତ୍‌ ଏଭଳି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ସୃଷ୍ଟି ହେଲେ କେତେ ଅଂଚଳ, କେତେ ଲୋକ ପ୍ରଭାବିତ ହେବେ,   କେତେ ଗାଡି, କୋଠା ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ  ତାହା ଉପରେ   ବନ୍ୟା ପ୍ରଭାବ ମାନଚିତ୍ର  (ଫ୍ଲଡ୍‌ ଇନ୍ୟୁଣ୍ଡେସନ ମ୍ୟାପ) ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି ।  ଏଥି ପାଇଁ  ୫ଟି ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ  ବିସ୍ତୃତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଯୋଜନା ରହିଛି  ।  ଆରମ୍ଭରୁ ଅସ୍ୱାଭାବିକ ଘଟଣା ଜଣାଗଲେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବନ୍ଧ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଠାରୁ ସୂଚନା ମିଳିବା, ସତର୍କତାର ପ୍ରକାର, ସୂଚନା ପରବର୍ତ୍ତୀ ତତକ୍ଷଣାତ୍ ଉଚ୍ଚ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କୁ ଅବଗତ କରାଇବା, କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ପରବତ୍ତୀ ପରକ୍ଷେପ ସଂପର୍କରେ ଯୋଜନାରେ ରହିଛି । ପ୍ରତି ଜିଲ୍ଲାରେ ପୋଲିସ୍, ଅଗ୍ନିଶମ ବିଭାଗ, ସେନା ବାହିନୀ,ନୌସେନା ଆଦିଙ୍କ ଭୂମିକା ସଂପର୍କରେ କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ରହିଛି ।

ଉନ୍ନୟନ କମିଶନର ତଥା ଜଳ ସଂପଦ ବିଭାଗ ଅତିରିକ୍ତ ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ  ଶ୍ରୀମତୀ ଗର୍ଗ ଇଏପି ସଂପର୍କରେ ବିଶଦ ଭାବେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ । ଆମର ଦୀର୍ଘ ବର୍ଷର ଡ୍ୟାମଗୁଡିକର  ନିୟମିତ ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣ ଫଳରେ ସେସବୁ ଭଲ ସ୍ଥିତିରେ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ସମ୍ଭାବ୍ୟ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ରହିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ବୋଲି ସେ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ।  ଜିଲ୍ଲାପାଳମାନଙ୍କୁ  ଇଏପିରେ ଥିବା ବିଭିନ୍ନ ତଥ୍ୟ  ଗୁଡିକର ସଠିକ୍ ଅନୁଧ୍ୟାନ କରି ଆବଶ୍ୟକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି  ।    

ମୁଖ୍ୟ ଶାସନ ସଚିବ ଶ୍ରୀ ଜେନା ଅଧୁନାତନ କରାଯାଉଥିବା ଇଏପିର ତଥ୍ୟକୁ ଜଳ ସଂପଦ ବିଭାଗକୁ ଜଣାଇବା ସହିତ ଓଡିଶା ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିଚାଳନା କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ସହିତ ସମନ୍ୱିତ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଛି, ଯଦ୍ଦ୍ୱାରା ଆବଶ୍ୟକ ସମୟରେ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପ୍ରାକ୍ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ  କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନରେ ସମନ୍ୱୟ ସହଜ ହେବ । ଇଏପିକୁ   ଆବଶ୍ୟକ  ଅନୁସାରେ  ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା, ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କ ସହିତ ପରାମର୍ଶ ଓ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ଆଲୋଚନା, ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପ୍ରସ୍ତୁତି  ମକ୍ ଡ୍ରିଲ  କରାଯିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ସଂପର୍କରେ ବୈଠକରେ ବିଶଦ ଭାବେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା ।